Dinozaury jako gatunek, charakteryzowały się dużą różnorodnością. Jednak bez względu na różnice, wszystkie z nich odznaczały się specyficzną budową ciała. Niektóre z nich do dzisiaj zachwycają spektakularnymi rozmiarami. To właśnie rozmiary i budowa dinozaurów stanowiły ich największą zaletę. Niespecyficzne elementy budowy, takie jak długie szpony, rogi czy kolce, wykorzystywane były jako przewaga w walce i szczegół istotny z punktu widzenia rywalizacji międzygatunkowej. Co warto wiedzieć o budowie i rozmiarach dinozaurów?
Duże i małe, czyli rozmiary dinozaurów
Współcześnie dinozaury kojarzą się nam z prehistorycznymi gadami przyjmującymi widowiskowe rozmiary. Tak naprawdę zapominamy, że w zależności od gatunku, istniały zarówno dinozaury przypominające gabarytami kota domowego, jak i te, których długość czy wysokość może naprawdę szokować. Naukowcy po dziś dzień próbują odpowiedzieć na pytanie, skąd tak duża różnorodność i jaka była przyczyna pojawienia się tak gigantycznych stworzeń. Póki co żadna z licznych teorii nie została w pełni potwierdzona. Na uwagę zasługują jednak rozmiary największych dinozaurów z rodziny Zauropodów, jakie zostały odkryte przez człowieka:
- Ultrazaur (Ultrasaurus) – 30 metrów długości i 80 ton wagi,
- Seismozaur (Seismosaurus) – 37 metrów długości, 80 ton wagi,
- Argentynozaur (Argentinosaurus) – około 40 metrów długości i nawet 100 ton wagi,
- Diplodok (Diplodocus) – do 90 metrów długości,
- Brachiozaur (Brachiosaurus) – nawet 85 metrów długości, 40 metrów i wysokości i do 80 ton wagi.
Skąd czerpać wiedzę na temat rozmiarów i budowy dinozaurów?
Cała dostępna wiedza na temat tych wyjątkowych stworzeń pochodzi współcześnie jedynie ze śladów, jakie pozostawiły one po sobie. Spośród nich na największą uwagę zasługują oczywiście fragmenty szkieletów i kości dinozaurów, znane jako skamieniałości. O budowie tych prehistorycznych gadów wnioskuje się na podstawie przypuszczeń wysnutych dzięki odtwarzaniu modeli pełnych szkieletów. Równie istotne dla pogłębiania wiedzy na temat wyglądu, budowy i trybu życia dinozaurów są tak zwane koprolity.
Koprolity to odciski miękkich części ciała bądź skamieniałe narządy wewnętrzne. Odnalezione ślady umożliwiają jedynie dość okrojone poznanie specyfiki gatunku, gdyż stanowią niewielką część pierwotnego stanu. Warto pamiętać, że znacznie częściej odnajdujemy pozostałości dużych osobników, gdyż fragmenty ich kości, ze względu na rozmiary, zachowały się do dzisiaj. To właśnie z tego powodu posiadana na ich temat wiedza jest znacznie obszerniejsza niż w przypadku mniejszych przedstawicieli gatunku.
Wewnętrzna budowa dinozaurów
Ścisły związek z wyjątkowymi rozmiarami dinozaurów ma ich budowa wewnętrzna. Ich gabaryty mogły bowiem niejednokrotnie stanowić poważny problem w przepływie krwi. W końcu w wielu przypadkach głowa tych zwierząt znajdowała się nawet dziesiątki metrów powyżej serca. By możliwa była jego w pełni efektywna praca, narząd ten, jak i cały układ krwionośny, musiał spełniać szereg zasadniczych warunków.
- Potężnych rozmiarów serce
Było niezbędnym czynnikiem umożliwiającym pompowanie odpowiedniej ilości krwi. W przypadku niektórych dinozaurów można było mówić nawet o 400-kilogramowym narządzie.
- Wysokie ciśnienie krwi
Jak wskazują niektórzy naukowcy, największe gady potrzebowały do prawidłowego funkcjonowania wyjątkowo wysokiego ciśnienia krwi. Szacowaną wartością ciśnienia skurczowego jest nawet 600 mm/Hg, podczas gdy większość ssaków, a w tym ludzie, charakteryzują się ciśnieniem na poziomie 100 do 160 mm/Hg.
- Niezmierzone naczynia krwionośne
Wyjątkowo duże ilości krwi, która miała być dostarczana do mózgu pod niewyobrażalnie wysokim ciśnieniem, wymagała sieci niezwykle mocnych naczyń krwionośnych. Ze względu na długie szyje (głównie wśród dinozaurów roślinożernych), koniecznością była duża liczba zastawek jednokierunkowych.
Rozmiar to nie wszystko – cechy, które decydowały o pozycji gatunku
Większość dinozaurów wyróżniała się bardzo charakterystyczną budową. Ze względu na sposób żywienia, poruszały się na dwóch bądź czterech kończynach zwykle zakończonych szponami. Wyjątkiem były dinozaury roślinożerne. Wszystkie z nich przychodziły na świat, wykluwając się z wytrzymałych jaj, które budową przypominały ptasie. Budowa dinozaurów do dzisiaj zastanawia wielu naukowców, a to za sprawą cech, które są tak odmienne dla współcześnie znanych nam gatunków. Które z elementów ich budowy są najbardziej fascynujące?
- Ciało pokryte odpornym pancerzem,
- Wyjątkowo gruba skóra,
- Potężnych rozmiarów głowa służąca jako swoista broń,
- Ciężki i giętki ogon ułatwiający poruszanie i wykorzystywany w walce jako bat.
To z pewnością nie wszystkie cechy budowy dinozaurów, jakie zasługują na naszą uwagę. By je poznać, warto jednak się przyjrzeć każdemu przedstawicielowi gatunku z osobna.